همانطور که اطلاع دارید نحوه فعالیت بازاریابی شبکه ای قبل از قانونی شدن و در ابتدای ورود آن توسط شرکت های خارجی به ایران بسیار گنگ بود و تازگی داشت، این شرکت های نوپا و بدون داشتن یک چهارچوب درست نظارت خاصی حدود یک دهه فعالیت داشتند.
در ابتدای سال 88 با برخورد جدی دولت این شرکت ها جمع آوری شدن و در دی ماه همین سال بازاریابی شبکه ای در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در همان سال اولین شرکت مجوز خود را از وزارت صنعت و معدن و تجارت دریافت کرد.
دستورالعمل تاسیس و نحوه فعالیت و نظارت بر شرکت های بازاریابی شبکه ای در سال 91 کامل شد و به تصويب معاونت توسعه بازرگانی داخلی رسيد از آن تاریخ دستور داده شد که شرکت ها 3 ماه فرصا دارند تا با این قوانین در قبال تطبيق طرح تجاري خود با دستورالعمل جديد اقدام کنند.
سپس یکی یکی شرکت ها مجوز بازاریابی شبکه ای خود را دریافت کردن اما اصلا فکر نکنید روند دریافت مجوز کار آسانی است این 46 ماده را مطالعه کنید تا به سختی آن پی ببرید، تا حالا 32 شرکت موفق شده اند این مراحل را رد کنند و مجوز بگیرند.
برای گرفتن مجوز، نحوه تاسیس و نحوه فعالیت شرکت های بازاریابی شبکه ای رعایت این قوانین الزامی است، پس از دریافت مجوز باید طبق این دستورالعمل فعالیت خود را پیش ببرید، باید به تمام بازاریابان خود گوشزد کنید این فایل را مطالعه کنند و به 46 ماده این فایل مسلط باشن تا از آن تخطی نکنند.
حالا میتوانید قوانین حاکم بر نحوه فعالیت ونحوه تاسیس شرکت های بازارایابی شبکه ای را در ادامه این متن مطالعه کنید.
مقدمه قوانین نحوه فعالیت و نظارت بر شرکت های بازاریابی شبکه ای:
فعاليت رو به تزايد بازاريابي شبكهاي به مثابه پديدهاي نوين در چرخة دادوستد و نظام توزيع كالا، ضرورت ساماندهي و نظارت و قانونمند کردن آنها را ايجاب ميکند. دستورالعمل حاضر در همين راستا تهيه و تدوين شده و شامل تعاريف و مقررات ناظر بر نحوۀ تأسيس و فعاليت و نظارت بر شركتهاي بازاريابي شبكهاي است.
فصل اول: تعاريف
ماده1: در اين دستورالعمل اسامي ذيل تعريف شده و استفاده می شوند:
كميتۀ نظارت :كميتة نظارت بر مراحل صدور مجوز و نحوة فعاليت شركتهاي بازاريابي شبكهاي متشكل از: نمايندگان وزارت اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران و دادستاني كل كشور است.
دبيرخانه: دبيرخانة كميتة نظارت بر مراحل صدور مجوز و نحوة فعاليت شركتهاي بازاریابی شبکه ای نظارت دارد.
مرجع ذيصلاح: وزارتخانه، سازمان يا نهادي كه طبق قوانین دولت جمهوری اسلامی ایران صلاحيت اظهارنظر تخصصي دربارۀ موضوعهای مربوطه را دارند.
متقاضي: شركت درخواست کنندة دريافت مجوز تأسیس و فعاليت بازاريابي شبكهاي است.
فروشنده: شرکت بازاریابی شبکه ای یا همان متقاضی است.
بازارياب: هر شخص حقيقي كه به دور از يك مكان ثابت تجاري از طريق فروش كالا به مصرفكنندة نهايي يا حمايت و تشويق شبكة زيرمجموعه خود، موجب گسترش فروش شركت شود.
مصرفكننده: هر شخصي که كالا را به هدف غيرتجاري و صرفاً جهت مصرف خريداري ميکند.
کالا: هر آنچه، شركت بازاريابي شبكهاي برای فروش عرضه می کند.
عضوگيري: تمامي فعاليتهايي كه در راستاي ملحق كردن يك بازاریاب جدید به شركت، جهت بازارياب شدن صورت ميگيرد.
زیر مجموعه: بازاریابان دیگری که یک بازاریاب معرفی می کند و تحت حمايت و سرپرستي وی هستند.
طرح تجاری: طرحي كه بر اساس آن شركت بازاريابي شبكهاي در قبال فروش كالا توسط شخص بازارياب يا بازاريابان زيرمجموعة وي، حقالزحمة ایشان را محاسبه و به وي پرداخت ميکند.
مجوز تأسيس: موافقت دبيرخانه با ثبت شركت بازاريابي شبكهاي در ادارة ثبت، پس از طي مراحل پيشبيني شده در اين دستور العمل است.
مجوز فعاليت: اعطاي مجوز از سوي دبیرخانه براي شروع به فعاليت شركت بازاريابي جديدالتأسيس، پس از انطباق عمليات با ضوابط اين دستورالعمل است.
ماده2: بازاریابی شبکه ای عبارت است از: ارائۀ خدمات واسطهگری بهصورت شبکه ای به نحوی که مصرفكنندگان کالا برای بازاریابی و جذب مصرفكنندگان جدید، اقدام کنند و درصدی از قیمت فروش کالا را از بازاریابان زیر مجموعة متصل به خود، به عنوان پاداش یا پورسانت از صاحب کالا یا خدمات بازاریابی، دریافت کنند.
ماده3: شركت بازاريابي شبكهاي، شركتي است كه به روش تعريف شده در مادة 2 براي عرضۀ کالای خود، به نمايندگي از صاحب كالا يا از طرف نمايندة رسمي فروش، اقدام ميکند.
فصل دوم: شرايط و نحوة اخذ مجوز تأسيس و فعاليت
الف) نحوۀ صدور مجوز تأسيس
ماده4 : اشتغال به عمليات بازاريابي شبكهاي صرفاً توسط اشخاص حقوقي كه توليدكنندة مستقيم يا نمايندة قانوني توليدكننده هستند و با رعايت مفاد اين دستورالعمل مجاز است.
ماده 5: ارائة مجوز از سوي دبيرخانه به هيچ وجه مؤيد عملكرد شركت، قبل از صدور مجوز نیست.
ماده 6: حداقل سرمايه براي شركتهاي بازاريابي شبكهاي 400،000،000 ریال است.
ماده 7: متقاضيان تأسيس شركت بازاريابي شبكهاي باید تقاضاي خود را همراه با مدارك و اطلاعات ذيل به دبيرخانه تحويل دهند.
7-1. تكميل فرم شمارة 1 حاوي اطلاعات مرتبط با اعضاي متقاضي تأسيس شركت بازاريابي شبكهاي و نحوه فعاليت آن؛
7-2. تكميل فرم شمارة 2 حاوي اطلاعات مربوط به طرح پرداخت حقالزحمة بازاريابان؛
7-3. تكميل فرم شمارة 3 حاوي اطلاعات مربوط به امور مالي متقاضي تأسيس بازاريابي شبكهاي؛
7-4. تكميل فرم شمارة 4 حاوي اطلاعات پيوست اعم از كاتالوگها، ساير اوراق و اسناد مد نظر متقاضي بازاريابي شبكهاي؛
7-5. ارائة مجوزهاي لازم در خصوص كالاهاي مد نظر در طرح بازاريابي شبكهاي از مراجع ذي ربط (در صورت لزوم)؛
7-6. بیان شفاف و دقیق شرايط و ابزار بازاريابي، فروش، توزيع، عودت، تبليغ، آموزش، اطلاعرساني، همة پرداختها و دريافتها، شرايط قرارداد بازاريابان و اخذ و رسيدگي به شكايات؛
7-7. بيان فرآيند بازاريابي و طرح تجاري به صورت شفاف، مستند، قابل ارزيابي و نظارت و داراي توجيه اقتصادي.
ماده 8: كالاي ارائه شده توسط متقاضي بايد داراي شرايط ذيل باشد:
8-1. دارا بودن رستة واحد بر اساس طبقهبندي مركز امور اصناف و بازرگانان وزارت صنعت، معدن و تجارت؛
8-2. حسب مورد، داراي مجوز فروش از مراجع ذيصلاح طبق قوانين دولت جمهورياسلاميايران؛
8-3. ممنوع نبودن تبليغات عمومي برای آن به تشخيص مراجع ذيصلاح طبق قوانين دولت جمهورياسلاميايران؛
8-4. دارا بودن ایران کد؛
8-5. بيان شفاف شركت تأمينكنندة كالا (در صورتي كه كالارا شرکت متقاضی تولید نکرده است).
ماده 9: تمامی تراكنشهاي مالي در شركت بايد از طريق حسابهاي قانوني متقاضي در سيستم بانكي كشور صورت پذيرد.
ماده 10: فرآيند بازاريابي و طرح تجاری بايد داراي شرايط ذيل باشد:
10-1. نبود اختلاف فاحش بين قيمت بازار و قيمت كالاي ارائه شده در طرح تجاري؛
10-2. نبود خريد اجباري و يا دريافت هرگونه وجه به هر دلیل، براي ورود به طرح تجاري يا فعاليت بازاريابان؛
10-3. تأكيد بر خردهفروشي كالا به مصرفكنندگان؛
10-4. محاسبه و پرداخت پورسانت صرفاً بر اساس فروش كالا و نه عضوگيري يا هر نحو ديگر؛
10-5. پرداخت پورسانت تا زمان اشتغال بازارياب به فعاليت بازاريابي؛
10-6. ارائة مسير مشخص براي ارائة شكايات توسط بازاريابان و مصرفكنندگان از طريق فراهم آوردن فرم قابل دسترس به هر دو صورت حضوري و آنلاين و رسيدگي و پاسخگويي به شكايات در مدت زمان حداكثر 10 روز و ارائة پاسخ كتبي؛
10-7. اجبار نکردن مصرفكنندگان به عضويت در شركت یا شبکة بازاریابی؛
10-8. ممکن نبودن هرگونه فروش كالا توسط يك بازارياب به بازارياب ديگر؛
10-9. بیشتر نبودن حق بازاریابی فروش کالا توسط زیرمجموعه در برابر حق بازاریابی خرده فروشی همان کالا توسط فرد؛
10-10. ارائة گزارش مالي به بازاريابان صرفاً پس از انجام عمليات بانكي و درج كد رهگيري تراكنش در سيستم بانكي كشور؛
10-11. پرداخت مجموع حق بازاريابي به بازاريابها حداكثر تا سقف 30 درصد قيمت عرضة كالا؛
10-12. تخصيص حداقل 40 درصد از مجموع حق بازاريابي به خردهفروشي كالا؛
10-13. محاسبة پورسانت بر اساس درصدي از قيمت فروش كالا يا مبلغي ثابت به ازاي هر فروش.
ماده 11: دبيرخانه در صورت تأييد اطلاعات دريافت شده از متقاضي و احراز ساير شرايط اقدام به صدور مجوز تأسيس خواهد کرد.
تبصره 1: مجوز تأسيس شركت صرفاً بهمنظور انجام کارهای ثبتي صادر ميشود و شروع به فعاليت شركت منوط به طي فرآيند اخذ مجوز فعاليت است.
ماده 12: ثبت شركت در ادارة ثبت شركتها و هرگونه تغيير در آن موكول به مجوز تأسيس صادره از دبيرخانه است.
ماده 13: اعتبار مجوزتأسيس صادره براي ثبت شركت از تاريخ صدور به مدت شش ماه است.
ماده 14: دبيرخانه پس از اتمام فرآيند تأسيس و حصول اطمينان از انطباق مدارك با مقررات موضوعه و احراز صلاحيت متقاضيان، مجوز تأسيس را صادر و يا پاسخ منفي خود را اعلام میکند.
ماده 15: شركت متقاضي تا قبل از اخذ مجوز فعاليت، مجاز به استفاده از هر عبارت و عنواني كه مفهوم اخذ مجوز يا تحت نظارت دبيرخانه بودن را تداعي كند، ندارد.
ماده 16: شركت بازاريابي شبكهاي ميتواند، اقدام به تأسيس شعبة رسمي با ثبت در ادارة ثبت شركتها و اعلام به دبيرخانه کند و تمامی فعاليتهاي شركت بايد صرفاً در محل دفتر مركزي يا شعب مورد تأييد دبيرخانه صورت پذيرد.
تبصره2: هيچ بازاریابی، حق گرفتن مكاني را تحت عنوان دفتر آموزش و يا هر عنوان ديگر ندارد.
تبصره 3: در صورت مشاهده تأسیس دفتر توسط بازاریاب، مسئولیت به عهدة شرکت بازاريابي شبكهاي است.
ب) شرايط و نحوة اخذ مجوز فعاليت
ماده 17: متقاضی باید شركت خود را حداکثر طی یک ماه پس از اخذ مجوز تأسیس در ادارۀ ثبت، بهصورت سهامي خاص ثبت کرده و اساسنامه (مطابق با نمونه اساسنامه) و روزنامۀ رسمي را به دبيرخانه ارائه کند.
تبصره 4: فعاليت بازاريابي شبكهاي بايد صرفاً به عنوان تنها فعاليت مجاز شركت، در اساسنامة آن قيد شود.
تبصره 5: حوزة مجاز فعاليت شركتهاي ثبت شده در خارج از تهران فقط در محدودة استان ثبت شده است.
ماده 18: شرکت موظف است، ضمانتنامههاي مالي به دبيرخانه به ميزان5،000،000،000 ريال ارائه کند.
ماده 19: متقاضی موظف است، نرم افزار خود را حداکثر 3 ماه پس از اخذ مجوزتأسیس به دبیرخانه ارائه وتأييديه مربوطه را از دبيرخانه اخذ کند.
ماده 20: دبيرخانه پس از دريافت مدارك و نرمافزار مربوطه و حصول اطمينان از انطباق آنها با مقررات و طرحهاي ارائه شده توسط متقاضي، مجوز فعاليت را صادر میکند.
ماده 21: اعتبار مجوز فعاليت صادره از تاريخ صدور براي دو سال است.
تبصره 6: در صورت عدم فعاليت شركت بيش از سه ماه متوالی، مجوز فعاليت صادره به تشخيص دبيرخانه باطل میشود.
فصل سوم: نحوة نظارت بر فعاليت شركت بازاريابي شبكهاي
ماده 22: شركت ضمن رعايت ضوابط مندرج در مفاد اساسنامة خود و طرح تجاری مصوب، موظف به رعايت تمامی قوانين و مقررات ذيربط، مفاد اين دستورالعمل و دستورات دبيرخانه كه به موجب مقررات صادر ميشود، است.
ماده 23: مسئوليت نظارت بر فعاليت شركتهاي بازاريابي شبكهاي بر عهدۀ دبيرخانه است.
ماده 24: شركت موظف است، آمار و اطلاعات مورد نياز دبيرخانه را به نحوي كه دبيرخانه تعيين ميكند، تأمين و ارسال کند.
ماده 25: دبيرخانه در هر زمان كه تشخيص دهد، بازرسان خود را جهت رسيدگي به حسابها و نحوة فعاليت شركت، اعزام می کند. مديران شركت موظفند، تمامی اسناد، مدارك و دفاتر خود را جهت انجام اين گونه رسيدگيها ارائه کرده و امكان رسيدگي جامع و كافي را براي بازرسان اعزامي دبیرخانه فراهم کنند.
ماده 26: در صورتي كه گزارش بازرسان دبيرخانه چه در مراجعه حضوري و چه با بررسي سوابق و مطالعة فعاليتهاي شركت، حاكي از اشتباه، تخلف يا وجود زمينة بروز تخلف از قوانين و مقررات و دستورالعملهاي بالادستي، پولي و بازاريابي شبكهاي باشد، دبيرخانه اقدامات نظارتي زير را به اجرا ميگذارد:
26-1. ابلاغ تخلفات صورت گرفته، انجام بازرسي موردي، مذاكره با مسئولان شركت، اخذ توضيحات لازم و اجراي فوري اقدامات اصلاحي براي رفع تخلف؛
26-2. الزام مديران شركت به تهية گزارش در خصوص برنامة زماني مربوط به چگونگي رفع اشتباهات و تخلفات انجام شده و بازگشت به شرايط عادي؛
26-3. الزام مديران شركت به تهية صورتهاي مالي، گزارش حسابرس و بازرس قانوني در مقاطع مد نظر؛
26-4. تكليف به مديران شركت براي بهكارگيري بازرس يا حسابرس مقيم براي مدت معين؛
26-5. اعمال برخي محدوديتها در شاخههاي مختلف فعاليت شركت؛
26-6. تذكر كتبي به مديران شركت حاوي ذكر تخلفات احرازي و دستور رفع تخلفات صورت گرفته ظرف مدت زمان معين؛
26-7. فراخواندن مديرعامل و يا اعضاي هيئت مديره شركت جهت اداي توضيحات در خصوص رفع تخلفات؛
26-8. درج تخلفات و برخوردها با شركت در سايت دبيرخانه؛
26-9. تعليق مجوز فعاليت و اعلام به نيروي انتظامي جهت متوقف كردن فعاليت شركت؛
26-10. ساير اقدامات قانوني حسب ضرورت.
ماده 27: در صورتي كه دبيرخانه تمام يا بخشي از فعاليت يك شخص حقيقي يا حقوقي (اعم از انتفاعي يا غيرانتفاعي) را مصداق عمليات بازاريابي شبكهاي بدون مجوز تشخيص دهد، با هماهنگي نيروي انتظامي اقدامات لازم جهت متوقف کردن فعاليتهاي شخص، شركت يا مؤسسه را به اجرا خواهد گذاشت.
فصل چهارم: متفرقه
ماده 28: شركت بايد از هرگونه ادعا و وعدههايي كه منجر به گمراهي مصرفكننده يا بازاریاب گردد، مانند: مقايسه گمراهكننده كالا، فرصت درآمدي ديگر شركتها و … اجتناب كنند.
ماده 29: شركت بايد مشخصات كامل كالا و قيمت مصرفكننده را در سايت، تبليغات مكتوب و بر روي بستهبندي كالا درج کرده و به مصرفكنندگان ارائه کند.
تبصره 7: شركت بايد موجودي انبار خود را بهصورت برخط بر روي سايت خود قرار دهد؛ بهگونهاي كه به محض ثبت يك سفارش از موجودي مذكور كسر گردد.
ماده 30: شركتها بايد در هنگام تحويل كالا براي مصرفكننده، رسيد رسمي صادر کنند و بعد آن را تحويل دهند.
ماده 31: شركتها و بازاريابان حق وعدۀ هرگونه امتياز يا تخفيفي در ازاي خريد كالا، بدون درج در طرح تجاري شركت را ندارند.
ماده 32: شركتها نبايد بازاريابان را تشويق به خريد عمدة كالا بيش از توان فروش يا مصرف در يك دوره مشخص کنند. مقدار فروش و فرصت زماني لازم براي واجد صلاحيت شدن ادامۀ حضور در طرح بايد در حد معقول باشد.
ماده 33: با فسخ قرارداد بازارياب با شركت، شركت بايد در صورت درخواست بازارياب، كالاهاي خريداري شده توسط بازارياب در طي 12 ماه منتهي به تاريخ فسخ را بازپس گيرد. شركت موظف خواهد بود، 90 درصد قيمت خريد كالاها را به بازارياب عودت کند.
تبصره 8: اين ماده؛ فقط شامل كالاهايي ميشود كه قابل فروش و استفاده مجدد هستند.
تبصره 9: شركت ميتواند، پورسانت پرداخت شده به بازارياب در ازاي اين كالاها را از مبلغ اولية كسر کند.
ماده 34: مسئوليت فعاليت بازاریابان به عهدة شرکت است، مگر اينكه شركت ادلهاي ارائه كند كه نشان دهد اين فعاليت به آن شركت ارتباطي نداشته و اقدامات لازم را براي جلوگيري از آن انجام داده است.
ماده 35: شركتها نبايد به جذب و عضوگيري افراد از گروههاي ذيل مبادرت کنند:
35-1. افراد كمتر از 18 سال؛
35-2. كارمندان خود شركت؛
35-3-. تمامی افراد داراي مسئوليت نظارت و كنترل بر شركتهاي بازاريابي شبكهاي.
ماده 36: صورتهاي مالي پايان دوره و عملكرد شركت بايد توسط حسابرسان مورد تأييد دبيرخانه كه از بين حسابرسان رسمي عضو جامعه حسابرسي انتخاب ميشوند، بررسي و درباره آن اظهارنظر شود.
ماده 37: توقف فعاليت و يا انحلال شركت موكول به طي مراحل قانوني، اطلاع قبلي و مكتوب به دبيرخانه و دربارة توقف و انحلال اختياري كسب موافقت دبيرخانه ضروري خواهد بود.
ماده 38: ترتيبات انحلال شركت در چارچوب قوانين و مقررات ذيربط به نحوي انجام ميشود كه تعهدات شركت در برابر مصرفكنندگان و بازاريابان به طور كامل انجام گردد؛ در هر حال، پرداخت مطالبات ناشي از پيشدريافت اخذ شده از مصرفكنندگاني كه كالاي آنها تحويل داده نشده، داراي اولويت اول است.
ماده 39: شركتها و بازاريابان بايد از اطلاعات شخصي كه از بازاريابان و مصرفكنندگان در اختيار دارند، محافظت کرده و آن را به جز در اختيار مراجع قانوني، در اختيار ديگران قرار ندهند.
ماده 40: شركت بازاريابي شبكهاي بايد دورههاي آموزشي بازاريابي شبكهاي در حوزه فعاليت خود را بهطور رایگان برگزار کرده و در پايان به شركتكنندگان گواهينامه پايان دوره اعطا کند.
تبصره 10: مسئوليت قانوني دورههاي آموزشي از لحاظ محتوا به عهدة شرکت بازاريابي شبكهاي است.
تبصره 11: بازاريابان حق تشكيل جلسات را در خارج از شعبههاي رسمي شركت ندارند.
ماده 41: شرکت بازاريابي شبكهاي موظف است؛ هرگونه تغيير در طرح تجاری، فهرست كالاها، آدرس شركت و شعبات و یا نرمافزار خود را ابتدا به تأييد دبیرخانه رسانده و تنها در صورت تأیید، اصلاحات را اعمال کند.
ماده 42: شركت بازاريابي شبكهاي داراي مجوز فعاليت، باید اين دستورالعمل را به اطلاع بازاریابان و مصرفكنندگان خود برساند و نيز موظف به قرار دادن اين دستورالعمل بر روي سايت اينترنتي خود هستند.
ماده 43: شركتها موظفند، براي انعقاد قرارداد با بازاريابان، فرم قراردادي را كه توسط دبيرخانه كميتة نظارت در اختيار آن ها قرار داده ميشود، به كار گيرند.
تبصره 12: قرارداد تنظيم شده نبايد حاوي شرايطي باشد كه با اصل مفاد قرارداد نمونه تعارض يا تضاد داشته باشد.
ماده 44: تمامي شركتها بايد هر سه ماه يك بار اطلاعات مربوط به ميزان فروش، خريد، جزئيات پورسانتها، پاداشها، تخفيفات، تحويل كالاها، ابطالها و هرگونه اطلاعات مربوطه را براي بازاريابان فراهم کنند. تمامي مطالبات بايد در زمان توافقشده صورت گيرد و تأخير در پرداخت خلاف مقررات است.
ماده 45: پرداخت هرگونه وجه، كالا و … به مصرفكنندگان و بازاريابان و يا تعهد آن كه در طرح تجاري شركت پيشبيني نشده، ممنوع است.
ماده 46: هر شركت موظف به صدور يك كارت شناسايي براي بازارياب است. كارت شناسايي حاوي اطلاعات: نام، نام خانوادگي، نام پدر، كد ملي، كد واحد، شناسه بازارياب و نام شركت است.
دستورالعمل تاسیس و نحوه فعالیت و نظارت بر شرکت های بازاریابی شبکه ای در يك مقدمه، چهار فصل، 46 ماده و 12 تبصره تهيه و در جلسه مورخ 23/3/1391 به تصويب معاونت توسعه بازرگانی داخلی رسيد و تمامی شركتهاي داراي مجوز بايد ظرف مدت سه ماه از اين تاريخ در قبال تطبيق طرح تجاري خود با دستورالعمل جديد اقدام کنند.